Gider tahakkuku muhasebecilerin sık sık karşılaştığı önemli kalemlerden birisidir. Bu yazımızda sizlere gider tahakkukunun ne olduğunu, ne işe yaradığını ve nasıl yapıldığını anlatacağız. Gider tahakkuku kavramını anlatmadan önce “gider” ve “tahakkuk” kelimelerini ayrı ayrı inceleyelim. Daha sonra ise kendi kavramımıza bakalım.
Gider kavramı; bir işletmenin yaptığı işe devam edebilmesi için yapmak zorunda kaldığı harcamaların tümüdür. Gider maliyetten farklı bir kalemdir. Maliyette satılan ya da üretilen mal ve hizmetin temin edilmesi sırasında yapılan harcamalar önemlidir. Örneğin işçilik, hammadde, üretim tesisleri masraf yani maliyettir. Gidere örnek verecek olursak ise çalışan maaşları, reklamlar, kırtasiye masraflarından bahsedebiliriz.
Tahakkuk kavramı ise bir işin gerçekleştirilmesi ya da gerçekleştirilmesi gerektiği cümlesi ile açıklanabilmektedir. Bu iki kavramı birleştirdiğimiz zaman gider tahakkuku giderin gerçekleşmiş olması gerektiği anlamına gelmektedir. Gider tahakkuku kavramının muhasebe işlerindeki karşılığı ise dönemsellik ilkesi baz alınarak ilgili mali yıl içerisinde gösterilmesi gereken giderlerin, muhasebe kayıtları ile tanınması işlemidir.
GİDER TAHAKKUKU NASIL YAPILMAKTADIR?
Gider tahakkuku yapabilmek için belli başlı bilgilere ve belgelere ihtiyaç vardır. Bir gider tahakkuku yapabilmek için mutlaka giderin alakalı mali döneme ait olması şarttır. Aksi takdirde tahakkuk işlemi yapılamamaktadır. Önceki ya da sonraki dönemlere ait olan giderler, bu dönemde belgeleri ile gelmiş olsalar dahi gider haline getirilememektedir. Peki ilgili dönem derken ne ifade ediliyor? İlgili dönemden kasıt mali yıl ve geçici vergi dönemidir. Öte yandan henüz ödenmemiş ya da faturası gelmemiş olsa dahi sözleşmeye dayalı bazı giderlerin tahakkukunun yapılması gerekmektedir. Bu giderlere kira sözleşmesi ya da elektrik aboneliği gibi sözleşmeler örnek gösterilebilmektedir. Belgesi fatura olmayan ve tahakkuk edilen giderlerin karşılığı ise belge gelene kadar bilanço pasif kısmı üzerinde 381 adı verilen hesapta kayıtlı kalmalıdır.
DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR
Gelir ve gider tahakkukları söz konusu olduğu zaman birkaç hesap çeşidi sürekli olarak karıştırılmaktadır. Bu nedenle sizlere 381, 180, 181 ve 380 muhasebe hesaplarını anlatacağız.
381 Gider Tahakkukları Hesabı
381 Gider Tahakkukları Hesabında, genellikle içinde çalışılan dönemde ortaya çıkan giderler yer alır. Bu giderler bu dönemde ortaya çıkar ve ödemesi ise gelecek aylarda yapılmalıdır. İşte bu tip giderler 381 gider tahakkukları hesabında izlenmektedir. Örneğin elektrik faturası, doğalgaz faturası ya da kira ödemesi gibi. Bu hesap takip edilir ve ödemeler izleyen dönemlerde bu hesap üzerinden yapılır. Yapılan tahakkuklar gider ve zarar hesaplarına borç, ama bu hesaba alacak olarak, yapılan ödemeler borç olarak kaydedilmektedir.
180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı
Bu hesap gelecek dönemlere ait giderleri takip etmek için kullanılır. Peşin ödenen ve gelecek döneme ait olan aynı zamanda hali hazırda çalışılan döneme kaydedilmemesi gereken tüm giderler bu hesaba kaydedilir ve buradan izlenir. Örnek olarak işletmenin 3 – 4 aylık kira bedelinin peşin ödenmesi gibi.
181 Gelir Tahakkukları Hesabı
Bu hesap, üçüncü kişilerden tahsili içermektedir. İçinde çalışılan dönemde ortaya çıkar ve borç kaydı gelecek hesap dönemlerinde yapılır. Bu şekilde gelecek olan gelirler bu hesaptan izlenmektedir.
380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı
Bu hesapta ise peşin tahsil edilen ve gelecek döneme ait olduğu için şu an çalışılan döneme kaydedilemeyen gelirleri izlemek için kullanılır. Örnek olarak 3 aylık kira bedeli tahsil edildiyse bu hesap üzerine işlenir ve takip edilir. Bu hesap çeşitlerinin tamamı muhasebe için çok önemlidir ve asla birbirine karıştırılmamalıdır. Gider tahakkukunu faydalı bir biçimde kullanabilmek için mutlaka diğer hesap çeşitlerini de iyi bilmek gerekmektedir.
