E-ticaret dünyasında stok yönetimi pek çok kişi tarafından göz ardı edilen ancak oldukça önemli olan bir konudur. Stok yönetimi aslında yeni bir konu da değildir. İnsanlığın ilk dönemlerine kadar uzandığını söylemek mümkündür. Mağara yaşamında insanlar yakacaklarını ve yiyeceklerini stok yönetimi ile yönetiyorlardı. Tarım devrimiyle kışlık gıdaların stokları tutulmaya başlanmıştır. İnsanlık tarihinin en eski stratejilerinden birisi olan stok yönetimi, eldeki malların kontrolü ile idaresi açısından  oldukça önemlidir.

E-ticaret dünyasında stok yönetimi, ölçeklendirilebilir ve sürdürülebilir ticaret için gerekli olan bir stratejidir. Küçük – orta ya da büyük ölçekli olan bütün firmalarda stok yönetiminin yapılması gerekmektedir. Kötü yönetilen bir stok yönetimi işin batmasına sebep olabilir. Stok yönetim tekniklerinin uygulanması ile sermaye ve stoklar daha da verimli şekilde kullanılabilir.

Bu içeriğimizde e-ticarette nasıl stok yönetimi yapılacağına ve stok yönetimindeki tekniklerin ne olduğundan bahsedeceğiz.

Stok Yönetimi Ne Anlama Gelir?

Stok yönetimi, envantere giren ile envanterden çıkan bütün ürünlerin takibi anlamına gelir. Tedarik, stoklama ile satış şeklinde üç adımda ele alınmaktadır. Stok yönetimi; ürünlerin özellikleri doğrultusunda stoklanması, stoklama maliyetlerinin düşmesi ve de daha verimli kullanımını amaçlamaktadır. Ayrıca stokların merkezi kontrol altında tutulması stok sayımı gibi zaman kaybı yaşatan işlemleri azaltmış olur.

Stok Yönetimi Niçin Önemlidir?

E-ticaret işletmesinde stokları yönetmek sürdürülebilir ticaret bakımından önemlidir. Stokların daha verimli kullanılıp maliyetlerin düşürülebilmesi ile iş yükünü azaltmak mümkündür. Stok yönetimi yapmakla işletmede aşağıdaki kazanımlar elde edilebilir:

Ölü Stokların Önüne Geçilebilir

Stokların güncel şekilde kontrol edilemediği durumlarda -sektöre göre- ürünler eskiyebilir. Son kullanım tarihi geçmiş olan ürünler, modeli eskiyen ürünler ya da talepten fazla stoklanmış olan ürünler sermaye kaybına sebep olabilir.

Depolama Maliyetleri Düşürülebilir

Depolama maliyetleri stok sayısı doğrultusunda değişiklik gösterebilir. Çok fazla ürünün stoklanması durumunda ürünlerin satılması zaman alabilir ve depolama maliyetleri de artabilir.

Nakit Akışı Sağlanır

Sermaye kullanılırken stok yönetiminin yapılması çok önemlidir. Eldeki bütün sermayenin stoklara yatırılması, sermayenin tekrar nakde çevrilmesini zor bir hâle getirecektir. Stok yönetiminin yapılması satış tahminleri doğrultusunda yönetilebilir ve stok döngüsü sağlanabilir.

Stok Yönetimi Nasıl Yapılabilir?

Başarılı stok yönetimi için uygulanabilecek farklı taktikler bulunur. Bu yöntemlerin uygulanması ile firmanın stok yönetimi sağlanabilir.

PAR Seviyesinin Belirlenmesi

PAR seviyesi kavramı, bir ürünün elde bulunması gereken asgari seviyeye denir. Yeni bir tedarik gelene kadar elde tutulabilecek en az miktarı belirlemek, ürünlerin stok dışında kalmasının önüne geçebilmeyi sağlar.

PAR seviyesi belirleme aşamasında göz önünde bulundurulabilecek iki faktör vardır. İlki tedarik döngüsüdür. Ürünlerin tedarikçilerden ulaşma döngüsüne göre elde tutulması gereken asgari miktar belirlenebilir. Başka bir etken de satış performansıdır. Ürünlerin satış sıklığı doğrultusunda ürünlerin PAR seviyeleri belirlenir.

PAR seviyesinin belirlenmesinde aşağıdaki formül kullanılır:

Stok seviyesi = (Aylık ort. satış + yedek stok) / aylık tedarik zamanı

FIFO (First in, first out)

FIFO kavramının açılımı İngilizcedde “First In, First Out” şeklindedir. Türkçe karşılığına baktığımızda da “ilk giren, ilk çıkar” şeklinde ifade edebiliriz. Bu ifade şeklinden de anlaşıldığı üzere stoklara giren ilk ürünün, ilk satılan ürün olduğu sistemdir. Bu sistem özellikle de son kullanım tarihine sahip olan ürünler konusunda çok önemlidir.

FIFO’yu yalnız son kullanım tarihi olan ürünlerde değil de bütün ürünlerde kullanmak mümkündür. Örneğin elektronik ürünler çok kısa zamanda güncellenebilir ya da paketleme şekli değişebilir. Bu durumlarda da eldeki ürünler eski sürüm kalır. Ayrıca uzun zaman depolanan kutuların rengi solar, yırtılma gibi durumları olur. 

ABC Analizi

Satışı yapılan bazı ürünlerin getirileri diğer ürünlerden çok daha fazla olabilir. Ürünleri, getiri seviyelerine göre sınıflandırarak stoklamak stokları kontrol ederken işleri kolaylaştırır. Bu sınıflandırmaya da “ABC Analizi” deniyor. Bu analizin formülü aşağıdaki gibidir:

A Sınıfı: Kâr marjı en yüksek olan ürünlerin toplam stoktaki yüzdesi

B Sınıfı: Ortalama kâr marjını oluşturan bütün ürünlerin toplam stoklardaki yüzdesi

C Sınıfı: Ölü stokların toplam stoklardaki yüzdesi

LIFO (Last In, First Out)

Stok yönetiminde kullanılabilecek metotlardan bir diğeri de LIFO metodudur. Bunun Türkçe karşılığı da “Son giren, ilk çıkar” şeklindedir. Stoklara giren ürünlerin önce satılması mantığına dayanır. FIFO mantığının zıttıdır. Fiyat ya da maliyetin arttığı dönemlerde stoklara en son giren ürünlerin maliyeti yüksek olur. Bundan dolayı ilk satışlarda bu ürünlerin elden çıkarılması fiyatlar düşeceği zaman zarar etmeyi engeller.

Emniyet Stoku

Ticarette her çeşit durumla karşı karşıya gelinebilir. Tedarik ağıyla ya da lojistikle alakalı bir problem yaşanabilir ya da başka durumlara bağlı olarak nakit sıkıntısı çekilebilir. Bu tarz durumlar için elde “acil durum” stoku bulundurmak gerekir.

Emniyet stok miktarı belirlemesindeki formül şu şekildedir:

Emniyet stoku = (Günlük max. satış x Teslim süresi talebi) – (Ort. günlük satış x Ort. teslim süresi talebi)